گزارشی از پشت صحنه سریالی درباره سقط جنین که این روز‌ها در مشهد فیلم برداری می‌شود
علیرضا باغشنی این روز‌ها به همراه گروه خود درحال ساخت یک سریال درباره سقط جنین در مشهد است.
ریحانه موسوی | شهرآرانیوز؛ مستند «نفس» به کارگردانی علیرضا باغشنی، آبان امسال در هشتمین جشنواره تلویزیونی مستند حضور داشت و از شبکه مستند سیما پخش شد. این اثر درباره نجات فرزندان سقط بود و موفقیت آن باعث شد باغشنی تصمیم به ساخت یک سریال بگیرد و مستند «نفس» را ادامه دهد.
علیرضا باغشنی این روز‌ها به همراه گروه خود درحال ساخت این سریال در مشهد است. لوکیشنی که گروه «نفس» این روز‌ها درحال تولید سریال در آن هستند، طبقه ششم اداره کل امور مالیاتی استان خراسان رضوی است؛ جایی که یکی از اپیزود‌های سریال که «اداره» نام دارد، در آن فیلم برداری می‌شود. عوامل تولید سریال در بخش حراست این اداره مشغول به فیلم برداری هستند و یکی از اتاق‌ها دراختیار آن‌ها قرار گرفته است. در اتاق بسته است؛ زیرا برای انجام کار نیاز به سکوت دارند.
پس از برداشت هرسکانس، تعدادی از عوامل از اتاق خارج می‌شوند و تجهیزات را جابه جا می‌کنند. گروه فیلم برداری هم برای برداشت پلان بعدی، مشغول برنامه ریزی می‌شوند. در حین کار، کارگردان کات می‌دهد، وارد صحنه فیلم برداری می‌شود و نکاتی را به بازیگر اصلی توضیح می‌دهد. این بار همان طور که علیرضا باغشنی خواسته بود، پیش می‌رود و بعد از تأیید کارگردان، تصمیم گرفته می‌شود سکانس بعد را فیلم برداری کنند.
پس از پایان کار، با کارگردان و عوامل آن درباره جزئیات ساخت این اثر گفت‌و‌گو کرده‌ایم که می‌خوانید.
ادامه مستند «نفس» در قالب سریال تلویزیونی
علیرضا باغشنی، کارگردان مشهدی این سریال، در گفت‌و‌گو با شهرآرا با اشاره به اینکه سال گذشته، مستند «نفس» در هفدهمین جشنواره بین المللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت» موفق شد، می‌گوید: این فیلم به دلیل موضوع، ساختار و اثری که داشت، توانست در جامعه تأثیر گذار باشد. برخی از مدیران صدا و سیما را نیز مجاب کرد که این مسیر ادامه پیدا کند و به سمت مجموعه شدن پیش برود.
این فیلم به موضوع سقط جنین پرداخته بود و قرار شد که از آن، یک مجموعه ۲۶قسمتی مستند بسازیم، اما به دلیل اینکه بسیاری از خانواده‌هایی که قرار بود درباره آن‌ها مستند بسازیم، تمایلی نداشتند که مقابل دوربین قرار بگیرند، این کار انجام نشد؛ زیرا یک موضوع پنهان است و برخی زوج‌ها حتی خانواده خودشان نیز خبر ندارند که این اقدام انجام شده یا درحال انجام است.
پس از آن به سراغ ساخت کار به صورت تمام بازسازی شده رفتیم، اما به سمت سریال تغییر جهت پیدا کردیم. این هنرمند مشهدی افزود: این اثر یک مجموعه سیزده قسمتی ۲۸ دقیقه‌ای است که بر اساس داستان‌های واقعی ساخته شده و اکنون حدود پنج ماه است که مشغول پیش تولید آن هستیم. تصویربرداری آن نیز از دی ماه آغاز شده است و امیدواریم تا پایان سال به پایان برسد.
وی که فیلم «کشور کوچک من» را در کارنامه خود دارد، با بیان اینکه این اثر به سفارش گروه خانواده شبکه ۲ سیما در حال ساخت است، می‌گوید: در این مجموعه، خانواده‌هایی را به تصویر کشیده‌ایم که دست به سقط جنین نزده‌اند و از این کار راضی هستند. در مستند نفس، خود افراد مقابل دوربین قرار گرفتند، اما در این سریال، بازیگران جایگزین شده‌اند.
باغشنی بیان می‌کند: بر این نظریم که بتوانیم از سیزده قسمت این سریال، یک نسخه سینمایی هم تولید کنیم و به صورت اپیزود‌های جداگانه، موضوعات مختلف را در آن مطرح کنیم و این امر، شدنی است.
از لوکیشن‌های رایگان تا همکاری افتخاری عوامل
وی درباره بازخوردی که تاکنون از سوی مردم دریافت کرده است، توضیح می‌دهد: همکاری مردم برای تولید این سریال تاکنون بسیار خوب بوده است. یکی از شهروندان که دغدغه جمعیت را دارد و متوجه موضوع سریال ما شد، خانه خود را به رایگان در اختیارمان قرار داده است تا در آن فیلم برداری کنیم. بسیاری از لوکیشن‌های ما نیازی به هزینه نداشت، چون مردم به صورت افتخاری آن را در اختیار ما قرار داده‌اند. حتی برخی از بازیگران و عوامل پس از متوجه شدن موضوع، به صورت افتخاری با ما همکاری کرد ند.
باغشنی، خوب دیده شدن این اثر را منوط به برنامه ریزی شبکه می‌داند و می‌گوید: شاید تبلیغات قبل و بعد از سریال توسط شبکه بتواند کمک کننده باشد. مستند «نفس» با تبدیل شدن به یک پویش، خوب دیده شد. اگر درباره این اثر هم شرایط خوب پیش رود و پیوست‌هایی به آن داده شود، بهتر دیده خواهد شد. کار ما سرگرمی نیست؛ بلکه یک کار تبلیغی و ترویجی با هدف نجات بچه‌ها پیش از سقط است.
وی موضوع جمعیت را یکی از مشکلات حال حاضر کشور برمی شمرد و یادآور می‌شود: جمعیت یکی از پنج دغدغه اصلی کشور است. این امر اکنون زیاد محسوس نیست و شاید در بیست سال آینده، تأثیر آن را بیشتر ببینیم. یکی از موضوعاتی که در این میان نقش جدی دارد، سقط جنین است؛ آمار نشان می‌دهد روزی هزار مورد سقط جنین در خانه‌ها و برخی مراکز انجام می‌شود؛ یعنی در طول سال ۳۶۵هزار انسان که می‌توانند فرزندانی سالم و آینده ساز باشند.
باغشنی ادامه می‌دهد: اگر دغدغه جمعیت را کنار بگذاریم، موضوع انسانی قضیه نیز طرف دیگر ماجرا ست. جنین‌هایی که می‌توانند انسان باشند، به دلایل واهی از بین می‌روند؛ مثلا خانواده‌ای دو دختر دارند و دوست دارند فرزند سوم آن‌ها پسر باشد، اما، چون پسر نشده است، تصمیم به سقط آن می‌گیرند. تحصیل یا بارداری در دوران عقد نیز که در عرف جامعه بد است، از جمله دلایل سقط به شمار می‌رود. اگر درباره این مسائل تغییر ذهنیت ایجاد شود، خانواده‌ها می‌بینند که دلایل آن‌ها غیر موجه بوده است و پس از تولد فرزندشان، خوشحال می‌شوند که به آن دلیل غیر موجه خود عمل نکرده‌اند.
وی معتقد است هفتاد درصد سقط‌هایی که در کشور انجام می‌شود، دلایل غیر اقتصادی دارد و در این باره بیان می‌کند: برای توجه به جمعیت و تشویق به فرزندآوری، کار‌های متفاوتی می‌توان انجام داد. متأسفانه پرداخت موضوع سقط جنین و تأثیر آن در روند رشد جمعیت، همیشه مغفول مانده است.
روایتی واقعی از چالش‌های بیشتر خانواده‌ها
مسعود بلوچ زاده، مدیر تولید این پروژه، در باره ساخت سریال «نفس» می‌گوید: این روز‌ها در حال تولید یک سریال متفاوت هستیم که تاکنون یازده قسمت از این مجموعه ساخته شده است و هرقسمت، داستانی مستقل و بازیگرانی متفاوت دارد. اما چیزی که این سریال را خاص می‌کند، نگاهی عمیق و انسانی به انتخاب‌هایی است که مسیر زندگی را تغییر می‌دهند.
وی می‌افزاید: هدف ما این بوده است که صرفا یک داستان روایت نکنیم، بلکه مخاطب را درگیر کنیم؛ او را به فکر فرو ببریم و زاویه‌ای تازه از این موضوع مهم را نشان دهیم. امیدواریم این سریال بتواند اثری ماندگار بگذارد و گفت وگویی جدید در جامعه ایجاد کند. «نفس» فقط یک سریال نیست؛ یک روایت واقعی از چالش‌هایی است که بسیاری از خانواده‌ها با آن مواجه‌اند، اما کمتر درباره آن صحبت می‌شود.
موضوع حساس و اجتماعی این مجموعه باعث می‌شود که بتواند توجه طیف گسترده‌ای از مخاطبان را جلب کند؛ چه کسانی که درگیر این تصمیم بوده‌اند، چه افرادی که اطرافشان با چنین مسائلی روبه رو شده‌اند. از طرفی، داستان‌های مستقل هر قسمت و زاویه‌های متنوع آن، این ظرفیت را به سریال می‌دهد که در جامعه و به ویژه خانواده‌ها شفاف سازی شود تا با پیامد‌ها و خطرات گرفتن جان یک انسان در مسیر سقط جنین آشنا شود.
ساختار اپیزودیک با موضوع حساس
بلوچ زاده با بیان اینکه تولید «نفس»، به دلیل ساختار اپیزودیک و موضوع حساسش، چالش‌های بسیاری دارد، می‌افزاید: هر قسمت، داستان و بازیگران متفاوتی دارد، که این یعنی باید برای هر قسمت، یک گروه جدید هماهنگ کرده، بازیگران را در زمان کوتاه آماده کنیم و همه چیز را از صفر بچینیم. تعدد لوکیشن‌ها هم یکی از سختی‌های اصلی کار است؛ هر اپیزود، فضا و دنیای خاص خود را دارد و باعث می‌شود که پیدا کردن لوکیشن‌های مناسب و هماهنگ کردن برنامه ریزی‌ها به چالشی جدی تبدیل شود.
وی محدودیت زمانی را نیز یکی از چالش‌های تولید این اثر بر می‌شمرد و بیان می‌کند: به دلیل اینکه اکنون زمستان است، مدت مفید فیلم برداری در روز، کم است و ما باید در همین بازه کوتاه، بهترین نتیجه را بگیریم. این یعنی هماهنگی بین بخش‌های مختلف، از بازیگران و فیلم برداری گرفته تا نورپردازی و صدا، باید در بالاترین سطح ممکن صورت گیرد. با این حال، همه سختی‌ها را به جان می‌خریم؛ زیرا می‌دانیم که «نفس» ارزش این کار را دارد و قرار است حرف‌های مهمی بزند و تأثیرگذار باشد.
احساس کردم می‌توانم به شخصیت نقش نزدیک باشم
نازنین وفایی، بازیگر نقش «آذر» که بیش از چهار سال است در پروژه‌های سینمایی و فیلم کوتاه مشغول به فعالیت است، در باره نقش خود در این اثر می‌گوید: شخصیت «آذر»، خانمی است که در یک اداره مشغول به کار است و می‌خواهد ارتقای شغلی بگیرد و این اتفاق، برایش بسیار مهم است.
او فرزندی دو ساله دارد و هم زمان با شنیدن خبر ارتقای شغلی، متوجه می‌شود که باردار است و این اتفاق مانع از ارتقای شغلی او می‌شود. به همین دلیل تصمیم می‌گیرد که فرزندش را سقط کند. همسرش در این راه با او همکاری نمی‌کند و همه تلاش‌های او به در بسته می‌خورد، اما اتفاقات دیگری برای او رقم می‌خورد.
وی افزود: همه قسمت‌های این سریال بر اساس داستان واقعی ساخته شده است؛ بنابراین رخ دادن چنین موضوعاتی دور از انتظار نخواهد بود. شخصیت آذر یک زن مستقل است. او برای خود شغلی دارد و دارای زندگی روتینی است؛ به همین دلیل احساس کردم می‌توانم به این نقش نزدیک شوم. در زندگی واقعی خود نیز فکر نمی‌کنم توان گرفتن جان یک انسان را داشته باشم. سقط جنین یک مشکل بزرگ در جامعه ماست و بسیاری با آن دست و پنجه نرم می‌کنند؛ چه بسا بانوانی که با انجام این کار، مرگ برایشان اتفاق می‌افتد.
وقتی عوامل طبیعی به کمک طراح صحنه می‌آید
امیر مسعود صداقتی، طراح صحنه و لباس این سریال نیز که اولین تجربه همکاری خود با علیرضا باغشنی را پشت سر می‌گذارد، می‌گوید: به دلیل سرعت کم تولید، مجبور بودیم در همان لوکیشن، نکات اولیه و ممیزی‌هایی که باید در طراحی صحنه و لباس رعایت کنیم، اجرایی نماییم. ما براساس سبک، نوع فرم و حالتی که شخصیت‌های سریال دارند، کار طراحی صحنه و لباس را انجام دادیم.
برخی جا‌ها بر اساس نور، رنگ و رنگ شناسی برایشان فرم ایجاد کردیم. چیدمان آکسسوار را نیز طبق صحنه‌هایی که در فیلم نامه داشتیم، به آن افزودیم و به بازیگر میزانسن دادیم. در این کار از جلوه‌های ویژه استفاده نکردیم، اما عوامل طبیعی مثل برف و باران را در پروژه داشتیم که به کمک ما آمد.
وی درباره بهره گیری از فناوری‌های جدید در کار خود، بیان می‌کند: از هر ابزاری می‌توان استفاده مثبت کرد؛ اکنون هوش مصنوعی در برخی جا‌ها به کمک ما آمده است. اوایل پروژه برای فیلم نامه از آن استفاده کردیم. همچنین برای برخی از آکسسوار‌های فیلم نامه توانستیم از این فناوری کمک بگیریم.
صداقتی در پایان عنوان می‌کند: محوریت کار طراحی ما بر اساس ذهنیت کارگردان است؛ در کنار آن اگر خودمان بتوانیم از خلاقیت تصویری استفاده می‌کنیم، به بازیگر میزانسن می‌دهیم و از هر نوع روشی که به کیفیت اثر کمک کند، استفاده می‌کنیم.
فیلم برداری رشته‌ای سخت است
علی محمد خانیکی، مدیر فیلم برداری سریال «نفس»، اولین شاخصه‌ای را که باعث شده است فعالیت در این کار را بپذیرد، حضور علیرضا باغشنی، کارگردان اثر، بر می‌شمرد و بیان می‌کند: سال گذشته در جشنواره سینماحقیقت، به صورت مشترک، مستندی ارائه کردیم که درباره سقط جنین بود و موفق به کسب جایزه شد. سپس ایده تبدیل آن به یک مجموعه تلویزیونی مطرح شد. در این سریال، هر قسمت، یک موقعیت نمایشی از سقط جنین را به تصویر می‌کشد که شخصیت راوی آن یکی از طرفین ماجرا ست.
وی می‌افزاید: به دلیل اینکه فوریت پخش برای این سریال به وجود آمد، پیش تولید و تولید آن با یکدیگر هم زمان شد. در ساختار سریال‌هایی که دقیقه نودی می‌شود، نیاز است افرادی سرگروه باشند که می‌توانند در لحظه، تصمیمات درستی بگیرند. فضای سینمای داستانی مانند مستند نیست و همه چیز در آن کنترل شده است؛ مثلا امکان برداشت مجدد داریم، بازیگر و کنترل صحنه وجود دارد. اما وقتی در فضا‌های واقعی حضور پیدا می‌کنیم، ممکن است تحت تأثیر قرار بگیریم.
او در باره شیوه اصلاح رنگ و نور در فرایند این کار توضیح می‌دهد: روشی که اکنون در دوربین از آن استفاده می‌کنیم، رنگ و نور اصلاح شده است؛ بر اساس آن حدود را می‌بینیم و بعدا در پس تولید تصمیماتی می‌گیریم. تأثیر کیفیت دوربین و تجهیزات بر خروجی یک فیلم یا سریال، بستگی به منطبق بودن آن با شرایط تولید آن اثر دارد.
اگر سرعت کار بالاست و وقت نور پردازی نداریم، بهتر است از دوربینی استفاده کنیم که Dynamic rang (تفاوت مقدار روشنایی بین تاریک‌ترین نقاط و روشن‌ترین نواحی تصویر که دارای جزئیات قابل تشخیص باشند) بهتری دارد و Look (طراحی کلی با تمام جزئیات) بهتری در تصویر ایجاد می‌کند، تا آن تصویری که مناسب تلویزیون و به دید مخاطب، مطلوب و دل نشین است، به دست بیاید. من طی پانزده سال فعالیت به این نتیجه رسیده‌ام هر فیلمی اعم از مستند و داستانی، دوربین خود را می‌خواهد.
خانیکی فیلم برداری را به طور ذاتی، رشته سختی در هنر سینما می‌داند و اظهار می‌کند: زمانی که درحال ضبط پلان هستیم، سایر عوامل هم مشغول به کار هستند؛ اما وقتی کات داده می‌شود و همه عوامل مشغول استراحت‌اند، ما باز هم مشغول کاریم و شرایط را برای پلان بعدی آماده می‌کنیم.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
